Wat is een woestijn? Een
woestijn (ook wel koem genaamd) is een gebied waar er minder dan 20 mm
neerslag valt per jaar. Doordat er zo weinig (tot geen) neerslag valt
is er in deze gebieden relatief weinig flora en fauna aanwezig. In tegenstelling
tot wat de meeste mensen denken is grond in de woestijn niet onvruchtbaar.
Wanneer er in de woestijn dan toch eens neerslag valt kan een groot gebied
opeens sterk begroeid worden. Het enige probleem dat hierbij gevormd wordt
is dat woestijngrond niet in staat is om het water lang vast te houden.
Woestijnen zijn bekend als uitgestrekte zandvlaktes waar het ook nog eens
broeierig heet is, maar in het echt geldt dit eigenlijk slechts voor een
beperkt aantal woestijngebieden ter wereld. Er zijn namelijk ook woestijnen
in de gematigde en polaire zones.
Hoeveel
soorten woestijnen bestaan er?
Woestijnen kunnen op verschillende manieren worden ingedeeld. Een eerste
mogelijkheid is op basis van lithologische gronden. Op deze manier kunnen
we in principe vijf soorten woestijnen onderscheiden:
1.)
Rotswoestijnen
Rotswoestijnen zijn woestijnen waar de verwering minder sterk is en daardoor
het aanwezige materiaal direct wordt meegenomen door wind en water dat
eventueel tijdelijk beschikbaar is en als transportmedium kan dienen.
2.)
Grindwoestijnen
Grindwoestijnen zijn ontstaan door oude grindbeddingen van fossiele rivieren
of van het ter plaatse uiteenvallen van lokaal aanwezige grindhoudende
gesteenten zoals conglomeraat. Het materiaal dat het grind gedurende een
bepaalde periode bijeen heeft gehouden verweert en verwaait. Het grind
dat is overgebleven vormt een zogenaamd desert pavement.
3.)
Zandwoestijnen
Zandwoestijnen zijn woestijnen zoals we ze eigenlijk allemaal kennen en
toch zijn er slechts weinig van aanwezig op onze planeet. Een zandwoestijn
wordt gevormd als er uit verwering in de omgeving genoeg zand beschikbaar
is. Er is verder eveneens een ideale situatie nodig wat betreft de windrichtingen.
De windrichtingen moeten namelijk in evenwicht zijn, anders verwaait het
zand waardoor de zandwoestijn zal verdwijnen.
4.)
Leem- of zoutwoestijnen
Leem- of zoutwoestijnen komen alleen voor op plaatsen waar uit omliggende
gebergtes leem in bekkens is bijeengespoeld en er door verdamping zout
op het oppervlak is komen te liggen.
5.)
IJswoestijnen
IJswoestijnen komen enkel en alleen voor in klimaten die niet beschikken
over een zogenaamd dooiseizoen waar er jaarlijks minder dan 200 ml neerslag
valt.
Woestijnen indelen in geologische groepen
We kunnen woestijn echter ook indelen in geologische groepen. Ook op die
manier krijgen we uiteindelijk vijf verschillende soorten woestijnen.
We onderscheiden hierbij:
1.)
Subtropische woestijnen
Subtropische woestijnen worden gevormd omdat ze op een zogenaamde subtropische
breedtegraad liggen. De primaire oorzaak van het ontstaan van een subtropische
woestijn is het patroon van confectiecellen in de atmosfeer. Enkele voorbeelden
van subtropische woestijnen zijn de Sahara en de Kalahari.
2.)
Regenschaduw woestijnen
Regenschaduw woestijnen vormen zich enkel en alleen in de regenschaduw
van een berg(keten).
3.)
Kustwoestijnen
Kustwoestijnen worden gevormd aan de kust waar koude oceaanstromingen
vocht onttrekken uit de lucht. Op deze manier kan een woestijn ontstaan.
Een voorbeeld van een kustwoestijn is de Atacama.
4.)
Continentale woestijnen
Continentale woestijnen vormen zich (zoals de naam reeds doet vermoeden)
in het centrum van continenten. Wanneer vochtige oceaanluchten uitregenen
boven de randen of bergen van een continent is er geen vocht meer over
voor het midden. Een typisch voorbeeld van een continentale woestijn is
de Gobi woestijn.
5.)
Poolwoestijnen
Poolwoestijnen worden net als bij subtropische woestijnen gevormd door
hun ligging op de breedtegraad. Op hoge breedtegraden valt weinig neerslag
waardoor er eenvoudig woestijnen gevormd kunnen worden.
Wat is een oase? Een oase is een plaats in een woestijn waar toegang tot water
landbouw en dus ook mensen mogelijk heeft gemaakt. Er zijn vier verschillende
soorten oasen, namelijk rivieroasen, grondwateroasen, artesische bronoasen
en aquiferoasen. Wie meer te weten wil komen over oasen kan hier
terecht.